Toyuncak Dergisi Oyuncak Sektörü, Oyuncakçılar, Yerli Oyuncak
Elektronik oyuncakların, geleneksel oyuncakların yerini alması ( tablet, akıllı telefon vs. ), çocukların daha erken yaşta ergenleşmesi, global pazarlardaki durgunluk ve özellikle gelişmiş pazarlardaki yaşlanan nüfus ve çocuk sayısının giderek azalması oyuncak sektörünü bekleyen önemli tehditler
Ülkemizde çocuk başına yıllık 20-25 dolarlık oyuncak harcaması yapılırken bu rakam ABD’de çocuk başına 300 $, Avrupa’da 350 $ ve dünya ortalaması ise 35 $. Dünyada oyuncak pazarı için beklenen büyüme yüzde 2 ila 4 arasında iken, Türkiye’de eğitimli ve genç ebeveynlerin artmasıyla birlikte yüzde 20’lik bir artış bekleniyor.
Dünya oyuncak endüstrisi genel olarak geleneksel oyuncaklar ve elektronik oyuncaklar olmak üzere ikiye ayrılıyor; Geleneksel oyuncakların alt grupları ise; Puzzle ve kart oyunları, okul öncesi çocuk oyuncakları, iş makinesi/inşaat oyuncakları, bebek ve aksesuarları, giydirme ve bezeme oyuncakları, dış ortam oyuncakları/akülü araçlar, peluş oyuncaklar ve sanatsal ve el beceresi oyuncakları şeklinde incelenebiliyor.
Dünya oyuncak pazarında faaliyet gösteren başlıca oyuncular; marka sahibi global firmalar, üretim yaptırılan fason firmalar, distribütörler ve oyuncak satış noktaları olmak üzere 4 ana başlık altında toplanabiliyor. Dağıtım, ağırlıklı özel oyuncak mağazaları üzerinden satış yapılıyor. Ayrıca süpermarketler de satış için önemli noktalar. Ancak son zamanlarda internetten direkt satışlar da artma trendinde. Fason üretim ucuz işçilik ve entegre yan sanayiler nedeni ile ağırlıklı olarak Çin’de yapılmakla birlikte, başta Almanya olmak üzere İtalya, İspanya, İngiltere’de de yapılıyor.
Dünya oyuncak satışlarını etkileyen en önemli faktör çocuk sayısıdır. Son 10 yılda çocuk sayısı Çin’de 60 milyon, AB’de 2 milyon azalırken, ABD’de 2 milyon arttı. Dünya oyuncak satışlarında sezonluk farklılıklar mevcut. Bu nedenle pazarda esnek çalışılıyor. Satış hacminin farklı olmasını etkileyen başlıca faktörler, bayramlar, yılbaşı, tatiller ve yaz/kış mevsimleri.
Dünya’da en hızlı büyüyen oyuncak grubu: iş makineleri ve dış ortam/ spor oyuncakları (kova, kürek, akülü araba), puzzle ve kartlı oyunlar, alternatif bilgisayar oyunları sebebi ile düşüyor. Peluş oyuncaklarda düşük büyüme görülüyor. Lisanslı oyuncaklar dünyada ortalama %25’lik bir pazar payına sahip. Bunlar eğlence endüstrisinin de (TV, Sinema, Internet) yoğun pazarlama desteğini arkalarına aldıkları için ticari olarak ürünün tutmasını sağlıyor. Ayrıca lisanslı ürünler ailelere güven unsuru da oluşturuyor. Yeni trend oyuncaklar, dijital dünya ile geleneksel oyuncakları entegre ediyor. Geleneksel oyuncak satışlarının % 60’ı AB, ABD ve Çin’de gerçekleşiyor.
Dünya toplam oyuncak satışları içinden AB %28, ABD %24 Çin de %8 pay alıyor. Bu ülkelerin dışındaki tüm ülkelerin toplam satışlardan aldığı pay %40 düzeyinde. AB’de toplam oyuncak satışlarının %53’ünü dış ortam oyuncaklar oluşturuyor. Puzzle ve kart oyunları ile okul öncesi oyuncaklar toplam satışlardan %13 pay alıyor. AB’de geleneksel oyuncakların payı son 10 yılda %72’den %50’ye gerilemiş, elektronik oyuncakların payı ise %38’den %50’ye yükselmiştir. ABD’de toplam oyuncak satışlarının %15’ini bebek ve aksesuarlar, %11’ini puzzle ve kart oyunları, %10’unu da okul öncesi oyuncaklar oluşturuyor. ABD’de geleneksel oyuncakların payı son 10 yılda %68’den %52’ye gerilemiş, elektronik oyuncakların payı ise %32’den %48’e yükseldi. Çin’de toplam oyuncak satışlarının %15’ini pelüş, %13’ünü puzzle ve kart oyunları, oluşturuyor. Çin’de geleneksel oyuncakların payı son 10 yılda %95’den %80’e gerilemiş, elektronik oyuncakların payı ise %5’den %20’ye yükseldi.
2014 yılı dünya toplam oyuncak dış ticaret hacmi; 208 milyar dolar. ABD toplam ithalatın %26’sını, Çin toplam ihracatın %41’ini gerçekleştiriyor. Dünyada oyuncak sektöründe ABD en büyük ithalatçı, Çin ise en büyük ihracatçı ülkeler. Türkiye ise dünya toplam ithalatından %0,6 toplam ihracatından %0,1 pay alıyor. Geleneksel oyuncak satışlarını yönlendiren 5 büyük global firma: Mattel Inc, Hasbro Inc, Lego Group, Bandai Namco Group ve Takara Tomy Co Ltd..
Türkiye Oyuncak Sektörü
Türkiye’de son 5 yılda toplam 3 milyar 648 milyon dolarlık oyuncak ithal edilmiştir. Yıllık ortalama ithalat 730 milyon dolardır. Toplam oyuncak ithalatının yaklaşık %50’si (1 milyar 831 milyon dolar) plastik oyuncak. Plastik oyuncakta son 5 yılda yıllık ortalama ithalat 366 milyon dolardır. Türkiye’de son 5 yılda toplam 732 milyon dolarlık oyuncak ihraç edildi. Yıllık ortalama oyuncak ihracatı 146 milyon dolardır. Toplam oyuncak ihracatının yaklaşık %19’u (141 milyon dolar) plastik oyuncaktır. Plastik oyuncakta son 5 yılda, yıllık ortalama ihracat 28 milyon dolar.
Türkiye 2014 yılında 72 ülkeden oyuncak ithalatı yaptı. 10 ülke toplam ithalattan %94 pay almış olup, ithalatın %77’si Çin’den yapıldı. İthalat yapılan diğer önemli ülkeler: İsviçre, İtalya, Tayvan, ABD, Almanya, Japonya, Pakistan, Macaristan ve Vietnam’dır. Türkiye 2014 yılında 136 ülkeye plastik oyuncak ihraç etmiştir. Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı 10 ülke: Türkmenistan, Irak, Fransa, Rusya, ispanya, Yunanistan, İran, Fas ve Romanya’dır. Bu ülkelere yapılan ihracat toplam ihracatın %52’sini oluşturmaktadır.
Türkiye Oyuncak Sektöründe Arz ve Talep Dengesi
Türkiye’de son 5 yılda toplam 2, 9 milyar dolarlık oyuncak üretilmiş, 3 milyar 648 milyon dolarlık ithalat yapılmış, üretimin yaklaşık %25’i olan 732 milyon doları ihraç edilmiş ve 5 milyar 845 milyon dolarlık oyuncak da yurtiçinde satıldı. Yıllık ortalama üretim 586 milyon $, ithalat 730 milyon $, ihracat 146 milyon $, yurtiçi satışlar ise 91 milyar 169 milyon $. Değer bazında yurtiçi tüketimin %62’si ithalatla karşılandı. Türkiye’de son 5 yıl içinde toplam 564 milyon dolarlık plastik oyuncak üretildi, 1 milyar 831 milyon dolarlık ithalat yapılmış, üretimin yaklaşık %25’i olan 141 milyon doları ihraç edildi ve 2 milyar 254 milyon dolarlık plastik oyuncakta yurtiçinde satıldı. Yıllık ortalama üretim 113 milyon $, ithalat 366 milyon $, ihracat 28 milyon $, yurtiçi satışlar ise 451 milyon $ olarak gerçekleşti. Değer bazında yurtiçi tüketimin %81’i ithalatla karşılandı. Son 5 yıl içinde Türkiye toplam oyuncak üretiminin %27’sini, toplam oyuncak ithalatının %57’sini, toplam oyuncak ihracatının %27’sini ve toplam oyuncak yurtiçi satışlarının %47’sini plastik oyuncaklar oluşturdu.
Türkiye’nin son 5 yıl içinde ortalama toplam oyuncak ithalat fiyatı 10,7 $ / Kg, birim ihraç fiyatı da 9,9 $ / kg olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’nin toplam oyuncaklarda birim ithal fiyatı, birim ihraç fiyatından %8 fazladır. Türkiye, katma değeri büyük oyuncaklar ithal ederken, katma değeri daha düşük plastik oyuncakları ihraç etmektedir. Türkiye’nin son 5 yıl içinde ortalama plastik oyuncak ithalat fiyatı 12,4 $ / Kg, birim ihraç fiyatı da 5,7 $ / kg olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’nin plastik oyuncaklarda birim ithal fiyatı, birim ihraç fiyatının iki katından fazladır. Türkiye, katma değeri büyük plastik oyuncaklar ithal ederken, katma değeri düşük plastik oyuncakları ihraç etmektedir.
Sektörün Başlıca Sorunları
- Yurtiçinde az sayıdaki üretici yaptıkları ürünlerin fikri mülkiyet haklarını koruyamadıkları için kar edip, işlerini büyütecek imkana sahip olamıyor. Kopyalanma sadece yerli üreticiler arasında değil. Bazen yerli üreticinin ürünleri, Uzakdoğu’da kopyalatılıp pazara sunuluyor.
AB’de Oyuncak Güvenliği Yönetmeliği
(2009/48/EC) çerçevesinde yapılıyor. Ülkemizde yerli üreticilerden de birçok test isteniyor. Özellikle bu testler ve belgelendirmeler KOBi’ler için ciddi bir maliyet unsuru. Tüketicilerin oyuncakların güvenilirliği için; oyuncakların “CE” işareti taşıması, kullanma talimatlarının çocuklara net olarak anlatılması, oyuncağın çocuğun yaşına uygun olarak seçilmesi ve ambalajların üretici/ithalatçı bilgilerini gösteren etikete sahip olması gibi konularda bilinçlendirilmesi gerekiyor.
- Türkiye oyuncak sektörünün gelişiminin önündeki en önemli tehdit Çin’den yapılan ithalat. Elektronik oyuncakların, geleneksel oyuncakların yerini alması ( tablet, akıllı telefon vs. ), çocukların daha erken yaşta ergenleşmesi, global pazarlardaki durgunluk ve özellikle gelişmiş pazarlardaki yaşlanan nüfus ve çocuk sayısının giderek azalması sektörü bekleyen önemli tehditleri oluşturuyor.
- Türkiye plastik sektörü (dolayısı ile plastik oyuncak üretimi) AB mevzuatları çerçevesinde üretim yapmaktadır. Bu nedenle yerli oyuncaklar halk sağlığı gözetilerek yapıldığından sağlık açısından herhangi bir risk taşımamaktadır. Çocukların sağlığı söz konusu olduğu için Çin’den ithal edilen oyuncaklara çok daha fazla dikkat edilmesi, kriterlere uygunluğu ve kalitenin çok iyi denetlenmesi gerekmektedir.
- Günümüzdeki tüketim çılgınlığı ve özellikle Amerikan pop kültür ürünlerinin bir örneği olan savaş, kavga figürleri, gelecek nesilleri oluşturacak çocuklar için çok zararlı mesajlar içermektedir. Söz konusu oyuncaklar ve bu oyuncakları oluşturan karakterler özellikle çizgi film desteği ve çılgın tanıtımlarla çok geniş kitlelere ulaşmakta ve satış rakamları patlamaktadır. Benzer bir uygulamanın yerli oyuncak üretimine yansıtılması, yerli karakterler ile yerli oyuncak sektörünün simbiyotik bir bütünlük oluşturmasını sağlayacaktır.
Çözüm Önerileri
- Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın, oyuncak sektörünü önümüzdeki üç yıllık ‘Türkiye Sanayi Stratejisi Eylem Planı’na alması, plan kapsamında da süreç içinde ‘Oyuncak ihtisas OSB’ kurulması yönündeki desteği; böylece yerli oyuncak sanayisinin gelişmesi ve markalaşmasının hedeflenmesi sektör adına çok önemli adımlardır.
- Kamuoyu yerli ürünler konusunda bilinçlendirilmeli ve yönlendirilmelidir. Sezonsal üretime uygun esnek işgücü pazarı yönünde uygulamalar geliştirilmelidir. Yurtiçinde fikri mülkiyet hakları korunmalıdır. Çoğu KOBi olan oyuncak firmalarının finansmana erişimi kolaylaştırılmalıdır. TRT çocuk için aktif karakterlerin yaratılması ve üreticileri temsil eden Sivil Toplum kuruluşu ile anlaşmalar yapılarak bunların yerli üretimleri sağlanmalıdır. Yerli üreticilerin sertifikasyon ve test giderleri devlet tarafından karşılanmalıdır.
III. Erzurum yatırım teşvikleri açısından 5. bölge içinde yer almaktadır. Dolayısıyla bu bölgede kurulacak bir OSB’de yatırımcılar, yatırım bedellerine göre; gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği, yatırım yeri tahsisi, faiz desteği gibi avantajlara sahip olabilir. Sektörde ithal rekabeti ve maliyet dezavantajı ile çalışan bazı üreticilerin bu bölgeye kaymaları ve yeni yatırımcıların da sektöre girmeleri mümkündür. Ancak pazara yakınlık göz önüne alındığında Marmara Bölgesinde de tasarım yönünü de içeren bir OSB önemli katkı verecektir.
- Dünya pazarını elinde tutan ana marka sahibi firmalar için Türkiye’de üretim yaptırmalarını teşvik edecek bir model kurulmalıdır. Global marka sahibi firmaların yerli üreticilerle tanışması ve üretim imkanlarını tanıması için bir alım heyeti düzenlenmelidir.
- Akülü oyuncak arabalar, üretim becerisi ve yüksek katma değeri açısından önemli ve stratejik bir üründür. Bu nedenle, akülü oyuncak arabaların ithalatının daha sıkı denetimi ve ithalatta ton başına alınan ek vergilerin arttırılması gerekmektedir. Güvenilir olmayan, sağlığa zararlı üretimin engellenmesi için denetim mekanizmaların artan ölçüde işletilmelidir.
- Oyuncak üzerinde gelen akülerin Çevre Bakanlığı’nın belirlediği kriterlere göre işleme tabi tutulması, oyuncak üzerinde bulunan radyo, CD ve USB okuyucusu gibi parçalar için TRT’den bandrol alınması zorunluluğu getirilmelidir. Yurt dışından temin edilen kalıp tasarımları ve kalıplar devlet tarafından desteklenmelidir. Çocuk Esirgeme Kurumu, kreşler, okullar, dinlenme tesisleri gibi kurumların ihtiyacı için açılan Devlet ihalelerinde yerli oyuncaklar tercih edilmelidir.
VII. Yerli üretim oyuncakta KDV oranı % 18’den % 8’e düşürülmeli, yerli üretilen oyuncaklarda ülkemize ve kültürümüze özgün figürler ve karakterler desteklenmeli, pozitif ayrımcılıkla ön plana çıkartılmalı, bu değerlerin popüler olması sağlanmalı ve üreticiler lisanslar konusunda özendirilmelidir.
#Oyuncak #sektörü #analizi #Elektronikoyuncaklar #sağlık #OyuncakGüvenliği
